حسن تعلیل در لغت به معنای دلیل و برهان نیکو آوردن است؛اگر چه این دلیل و برهان،واقعی،علمی یا عقلی نیست،امّا مخاطب آن را از علّت اصلی دلپذیرتر می یابد.
وقتی شاعر یا نوسنده دلیلی غیر واقعی امّا ادبی برای موضوعی بیان کند؛ به گونه ای که بتواند خواننده را قانع کند،آرایه《حسن تعلیل》پدید می آید.
مثال: بید مجنون در تمام عمر، سربالا نکرد
حاصل بی حاصلی نبود به جز شرمندگی.(صائب)
در این بیت شاعر برای شکل ظاهری و آویزان بودن شاخه ها و برگ های درخت بید، علّتی شاعرانه امّا غیر واقعی آورده است و آن، سرافکندگی بید به سبب بی حاصلی است.
چو در هست حاجت به دیوار نیست
یعنی
زمانی که در هست حاجتی به دیوار نیست
تابلوهه دیگه!!
به:حرف اضافه
واژه ی بعد حرف اضافه:متمم
پس «دیوار» میشه متمم